Türk Bilim Kadınları: Bilimsel Çalışmalarıyla Öne Çıkmış Ünlü Kadınlar

Ahu Arslan Yıldız (1980 – ) (Dr., Kimya, Biyomühendislik)

Ahu Arslan Yıldız Kimdir: Araştırma alanları arasında hücresel ve moleküler biyomühendislik, biyomedikal teknolojiler, biyobenzer sistemler, mikroakışkan tanılama cihazlarının geliştirilmesi, ilaç taraması, rejeneratif tıp ve biyoteknolojik uygulamalar yer alıyor. Yapay hücre zarı ve ilaç taraması üzerine yaptığı çalışmaları ile 2014’te UNESCO-Loreal “Umut Vaat Eden Genç Bilim Kadını” ödülüne layık görüldü ve MIT Technology Review dergisinin her sene seçtiği “35 Yaş Altı Yenilikçiler Listesi”nde yer aldı. Çalışmalarına İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsünde devam ediyor.

Asuman Baytop (1920 – 2015) (Prof. Dr., Botanik ve Eczacılık)

Asuman Baytop Kimdir: İstanbul Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Herbaryumu ve Farmasötik Botanik Anabilim Dalının kurucusudur. Türkiye florası üzerine başarılı çalışmalar yürüterek 8 yeni bitki türü ve 3 yeni alttür keşfetti. Bitkisel örnekleri anatomik olarak belirleyip tespit etmeye yönelik bir atlas hazırladı. 1999’da TÜBİTAK Üstün Hizmet Ödülü aldı.

Asuman Ünügür Müftüoğlu (1926 – 2018) (Prof. Dr., Tıp, Hematoloji ve İmmünoloji)

Asuman Ünügür Müftüoğlu Kimdir: Türkiye’ye ilk kez immünofloresans yöntemini getirip uyguladı, hematoloji ve immünoloji bilim dallarına uluslararası düzeyde katkı sağladı ve ülkemizdeki ilk immünoloji ana bilim dalını kurdu. Türk İmmünoloji Derneğinin de kurucu başkanıdır. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa’da çalışırken Hodgkin hastalığında görülen geç aşırı duyarlılık bozukluğu üzerine yaptığı araştırması büyük ilgi gördü. 1998’de TÜBİTAK Üstün Hizmet Ödülü aldı.

Ayhan Okçuoğlu Çavdar (1930 – 2019) (Prof. Dr., Tıp, Pediatrik Onkoloji ve Hematoloji)

Ayhan Okçuoğlu Çavdar Kimdir: Pediatrik onkoloji alanını ülkemizde bir bilim dalı olarak tanıtan ilk kişidir. 1976 TÜBİTAK Bilim Ödülü’nün sahibidir. Araştırma alanları arasında çocukluk çağı akut lösemileri, çocukluk çağı lenfomaları, eser elementler, anormal hemoglobinler ve thalassemia yer alır. Ülkemizde sık görülen özel bir AML tipini ayrıca, çocuklarda ve gebe kadınlarda çok sayıda hastalığa (thalassemia, orak hücre kansızlığı, Hodgkin hastalığı ve diğer habis kan hastalıkları) eşlik eden çinko eksikliğini tanımladı. Türkiye’de yeni ilaç ve tedavi protokollerinin çoğu ilk kez kendisinin gözetiminde uygulandı.

Aylin Yıldırır (1970 – ) (Prof. Dr., Tıp, Kardiyoloji)

Aylin Yıldırır Kimdir: Uzmanlık alanları içinde girişimsel kardiyoloji (koroner anjiyografi, kalp kateterizasyonu, koroner girişimler, stent, damardan pıhtı çıkarma, damar içi akım ve basınç ölçümü, damar içi ultrason), akut koroner sendromlar, miyokart enfarktüsü, kalp kapak hastalıkları, lipit bozuklukları (kolesterol ve trigliserid yüksekliği) ve hipertansiyon bulunuyor. Çalışmalarını Başkent Üniversitesinde sürdürüyor.

Aysima Altınok (1929 – ) (Prof. Dr., Beyin Cerrahisi)

Aysima Altınok Kimdir: İstanbul Üniversitesi, Tıp Fakültesinde eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye’nin ilk kadın beyin cerrahı olarak kariyerine başladı. Türkiye’de ilk Nöroşirürji Cemiyeti kurucuları arasında yer aldı. 1990’da Sağlık Bakanlığı tarafından yılın en başarılı uzman hekimi seçildi.

Ayşe Afet İnan (1908 – 1985) (Prof. Dr., Sosyoloji ve Tarih)

Ayşe Afet İnan Kimdir: Türkiye’nin ilk kadın tarihçilerindendir. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde ilk Türk Devrim Tarihi kürsüsünü kurdu ve uzun yıllar Türk Tarih Kurumunun başkanlığını yaptı. Türk Tarihinin Ana Hatları, Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi, Eski Mısır Tarihi ve Medeniyeti gibi tarih ve sosyoloji alanında önemli eserler yayımladı.

Ayşe Erdem Şenatalar (1954 – ) (Prof. Dr., Kimya ve Metalürji Mühendisi)

Ayşe Erdem Şenatalar Kimdir: Zeolitlerin sentezi, zeolit ince film ve kaplamalarının hazırlanması ve uygulama alanlarının geliştirilmesi konularındaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle 2002’de TÜBİTAK Bilim Ödülü aldı. Çalışmalarına İstanbul Teknik Üniversitesinde (İTÜ) devam ediyor.

Ayşe Erzan (1949 – ) (Prof. Dr., Fizik)

Ayşe Erzan Kimdir: İstatistiksel fizik alanında önemli çalışmalar yaptı. Başlıca çalışma konuları hâl değişimleri, karmaşık sistemler ve sistem biyolojisidir. 1997’de TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü, 2003 yılında L’Oreal-UNESCO Avrupa Kıtası “Kadın ve Bilim” Ödülü’nü, Akdeniz bölgesinde bilimin algılanışına katkıları için de 2010 yılında Rammal Ödülü’nü aldı.

Ayşe Mühibbe Darga (1921 – 2018) (Prof. Dr., Arkeoloji ve Dil Bilimci)

Ayşe Mühibbe Darga Kimdir: Türkiye’nin ilk kadın arkeologlarından olup hiyeroglif ve çivi yazısı konusunda dünyanın en iyi uzmanlarındandır. Türkiye’de birçok kazı çalışması yürüttü ve Anadolu uygarlıkları üzerine başarılı çalışmalar yaptı. Hitit kaynaklarını kullanarak kaleme aldığı en ünlü eserleri Eski Anadolu’da Kadın ve Hitit Mimarlığı’dır.

Ayşenur Büyükgöze Kavas (1982 – ) (Doç. Dr., Eğitim Bilimleri, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık)

Ayşenur Büyükgöze Kavas Kimdir: Kariyer psikolojik danışmanlığı alanında çalışma psikolojisi kuramı çerçevesinde kariyer uyumluluğu, çalışma iradesi ve sosyal bilişsel kariyer kuramı çerçevesinde kariyer karar verme öz yeterliği ve kariyer kararsızlığı konularındaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle 2019’da TÜBİTAK Teşvik Ödülü aldı. 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesinde çalışmalarına devam ediyor.

Ayten Arcasoy (1929 – 2016) (Prof. Dr., Tıp, Pediatrik Onkoloji ve Hematoloji)

Ayten Arcasoy Kimdir: Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesinde, Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji, Çinko Eksikliği ve Tedavisi Araştırma Ünitelerinin kurulmasına öncülük etti. Türk toplumunda başta Hemoglobin J Ankara olmak üzere çok sayıda anormal hemoglobini tespit etti. Talasemi ve hemoglobinopati hastalıklarının önlenmesi konusunda, 1993 yılında TBMM’den “Kalıtsal Kan Hastalıkları ile Mücadele” kanununun geçmesini sağladı. 1998’de TÜBİTAK Bilim Ödülü aldı.

Bahar Güntekin (1977 – ) (Prof. Dr., Biyofizik)

Bahar Güntekin Kimdir: Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıklarda beynin elektroansefalografi (EEG) sinyallerinin değişimini biyofiziksel yöntemleri kullanarak incelenmesi ve hastalık öncesi belirtilerin araştırılması üzerine çalışıyor. Kognitif sinir bilimi alanındaki başarılı çalışmalarından dolayı 2015’te TÜBA Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülü’nü aldı.

Banu Onaral (1953 – ) (Prof. Dr., Biyomedikal Mühendisi)

Banu Onaral Kimdir: Dünyanın ilk biyomedikal mühendislerinden olup ABD’deki Drexel Üniversitesi, Biyomedikal Mühendisliği, Bilimleri ve Sağlık Sistemleri Fakültesinin kurucu dekanıdır. İşlevsel optik beyin görüntüleme, ultrason ve optik yoğunluklu biyomedikal sinyal işlemciliği ve kompleks sistemler ağırlıklı bilgi ve sistem mühendisliği alanlarında çalışmalarını sürdürüyor. Üniversite laboratuvarlarında geliştirilen biyomedikal teknolojilerin hızla ticarileşmesi konusunda “Çevrimsel Araştırma” ve “Girişimci Teknoloji Aktarımı” akımının öncülerindendir.

Bedia Akarsu (1921 – 2016) (Prof. Dr., Felsefe)

Bedia Akarsu Kimdir: Türkiye’de felsefenin gelişmesine öncülük eden isimlerden birisidir. İstanbul Üniversitesi, Felsefe Bölümünde yaptığı dil, kültür ve ahlâk felsefesi çalışmalarıyla tanınır. Felsefe terimlerinin Türkçeleştirilmesi çalışmalarında etkin rol aldı.

Berrak Yeğen (1959 – ) (Prof. Dr., Tıp, Fizyoloji)

Berrak Yeğen Kimdir: Başlıca çalışma alanları gastrointestinal motilite, inflamasyon, stres ile inflamasyon ilişkisi, gastrointestinal peptitlerin biyolojik etkileri, deney hayvanının etik kullanımı ve tıp eğitiminde güncel yönelimlerdir. Tıp bilimine yaptığı katkılardan dolayı pek çok ödülü bulunuyor. Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı Başkanı olarak çalışmalarına devam ediyor

Betül Gözel Ulusal (1973 – ) (Prof. Dr., Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi)

Betül Gözel Ulusal Kimdir: Fareden fareye gerçekleştirdiği ilk yüz nakli operasyonu ile dünya tıp literatürüne geçen Türk doktorudur. Fareden fareye damar, sinir ve saç derisi naklederek, ölü bir insandan yaşayan insana yüz naklinin önünü açtı. Balıkesir Üniversitesi, Tıp Fakültesinde çalışmalarına devam ediyor.

Betül Kaçar (1984 – ) (Prof. Dr., Astrobiyoloji)

Betül Kaçar Kimdir: Harvard Üniversitesi ve NASA Astrobiyoloji Enstitüsünde astrobiyolog olarak görev yapıyor. NASA Genç Araştırmacı ve NASA Astrobiyoloji Enstitüsü ve NASA Egzobiyoloji Araştırmacı ödüllerini aldı. Araştırmaları yeryüzünde kalıntı bırakan mikro boyuttaki canlıların biyolojik yapısını anlamak üzerine olup laboratuvarda canlandırdığı geçmişe dair biyolojik yaşamı, güneş sistemi ve dışındaki gezegenlerden elde edilen veriler ile karşılaştırıyor ve yaşamın evrendeki izlerini sürüyor.

Burcu Özsoy (1976 – ) (Doç. Dr., Jeodezi-Fotogrametri Mühendisliği)

Burcu Özsoy Kimdir: Antarktika deniz buzunun uzaktan algılanması konusu üzerinde çalışıyor. Türkiye’nin ilk kutup araştırma merkezi olan İstanbul Teknik Üniversitesi, Kutup Araştırmaları Uygulama Araştırma Merkezinde görev yaptı. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı himayesinde ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile İTÜ PolReC koordinasyonunda birinci, ikinci ve üçüncü Türk Antarktika Seferlerine önderlik etti. 2019 yılından beri TÜBİTAK Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü’nü yürütüyor.

Canan Dağdeviren (1985 – ) (Prof. Dr., Fizik Mühendisi)

Canan Dağdeviren Kimdir: Piezoelektrik malzemeleri (üzerine bir basınç, kuvvet uygulandığı zaman bu basınçtan elektrik enerjisi üretebilen malzemeler) insan organlarının üzerine yerleştirerek organların hareketini elektrik enerjisine çeviren cihazların mucididir. Harvard Üniversitesinin Genç Akademi üyeliğine seçilen ilk Türk bilim insanıdır. Medikal teknoloji alanında çalışarak pilsiz çalışan giyilebilir bir kalp çipi (PZT MEH) ve cilt kanserini teşhis eden bir cihaz geliştirdi. Çalışmaları nedeniyle birçok ödüle layık görüldü.

Çiğdem Kağıtçıbaşı (1940 – 2017) (Prof. Dr., Psikoloji)

Çiğdem Kağıtçıbaşı Kimdir: Boğaziçi Üniversitesi, Psikoloji Bölümünün kurucusudur. Çocuğun aile içindeki değerini araştırarak insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla inceledi. Bu bağlamda geliştirdiği “kültürlerarası benlik ve aile modeli” ile ülkemizde sosyal psikolojide çığır açtı. Anne Çocuk Eğitim Vakfı’nın (AÇEV) kuruluşuna öncülük etti. Kız çocuklarının eğitimi ve kadının toplumsal konumunun güçlendirilmesi konusunda daima öncü oldu. 2011 TÜBİTAK Bilim Ödülü sahibidir.

Dilhan Ezer Eryurt (1926 – 2012) (Prof. Dr., Astrofizik)

NASA’da çalışan ilk Türk bilim kadını. 1969’da Ay’a iniş projesine katkıları nedeniyle NASA’nın Apollo Başarı Ödülü’ne layık görüldü. ODTÜ Fizik Bölümünde Astrofizik Anabilim Dalını kurdu. Goddard Enstitüsünde yaptığı çalışmalar, Güneş hakkında o zamana kadar yanlış bilinen bazı gerçekleri ortaya çıkardı. Güneş’in parlaklığının oluşumundan bu yana gittikçe artmadığını, geçmişte çok daha parlak ve sıcak olduğunu ortaya koydu. 1977’de TÜBİTAK Bilim Hizmet ve Teşvik Ödülü ile ödüllendirildi.

Duygu Sağ Wingender (1981 – ) (Doç. Dr., Tıbbi Biyoloji)

Duygu Sağ Wingender Kimdir: Kanserle mücadelede radyoterapi ve kemoterapi dışında kişinin kendi bağışıklık sistemini güçlendirip hastalığı yenmesini amaçlayan immünoterapi alanında çalışmalar yürütüyor. 2018 yılında Unesco-Loreal “Uluslararası Yükselen Yetenek” ödülünü kazandı. İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi ve Dokuz Eylül Üniversitesinde çalışmalarına devam ediyor.

Ebru Kaya (1981 – ) (Doç. Dr., Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi)

Ebru Kaya Kimdir: Boğaziçi Üniversitesi, Eğitim Fakültesinde çalışmalarını yürütüyor. Fen eğitimi alanında argümantasyon, bilimin doğası, kimya felsefesi ve kavramsal değişim konularındaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle 2017’de TÜBİTAK Teşvik Ödülü aldı.